Vandaag start in beroep het proces over de gasramp in Ghislenghien voor de rechtbank van Bergen. In eerste aanleg werden twee personen en een bouwbedrijf schuldig bevonden aan onvrijwillige doodslag. Fluxys en tien andere beklaagden gingen vrijuit, maar het parket tekende beroep aan. Bij de gasramp vielen 24 doden.
30 juli 2004, een paar minuten voor 9 uur ’s morgens. Op het bedrijventerrein van Ghislenghien, in Henegouwen, veroorzaakt een gaslek een enorme ontploffing. De knal is tot 15 kilometer verder te horen en de brokstukken vliegen tot op de nabij gelegen snelweg E429. Als het stof is opgetrokken, blijft er een krater achter van een paar meter diep, met een diameter van 10 meter. Rondom zijn auto’s en gebouwen vernield. 24 mensen laten het leven, bij hen 5 brandweermensen die waren opgeroepen om het gaslek te komen dichten. 132 anderen zijn gewond, sommigen van hen met zware brandwonden.
Uit het onderzoek blijkt dat er verschillende fouten zijn gemaakt tijdens de maanden en jaren daarvoor. Dat zou al drie jaar eerder begonnen zijn. Fluxys, de beheerder van het gasnetwerk, zou toen de plannen met de ligging van de gasleidingen hebben bezorgd aan de stad Ath. Maar die zou die plannen niet hebben doorgegeven aan de brandweer. Was dat wel gebeurd, dan zou de brandweer op de dag van de ramp meer voorzorgen hebben genomen. De gemeentesecretaris ontkent trouwens dat hij de plannen niet had doorgegeven.
En het gaat zo voort. De gasleiding wordt voor het laatst gecontroleerd op 17 april 2003 – 19 maanden voor de ontploffing. Nochtans moet Fluxys jaarlijks een voetpatrouille ter plaatse laten komen. Op het ogenblik dat machinebedrijf Diamant Boart een bouwaanvraag indient, eist het stadsbestuur geen extra veiligheidsmaatregelen. De veiligheidscoördinator is onvoldoende op de hoogte van de Belgische wetgeving.
Ook tijdens de bouw van de vestiging van Diamant Boart zou er een en ander verkeerd zijn gegaan. Er wordt nauwelijks rekening gehouden met de ligging van de gasleidingen in de bodem. Daardoor rijden allerlei zware voertuigen over de leidingen, wat verboden is. De ligging van de gasbuizen wordt wel aangegeven met paaltjes, maar die worden tijdens de werkzaamheden omgegooid, en slordig teruggezet. Wanneer een maand voor de eigenlijke ramp de gasleiding geraakt wordt door een graafmachine, wordt dat niet doorgegeven. En op die fatale 30e juli is de burgemeester van Ath afwezig, zonder dat hij een vervanger heeft aangewezen. Daardoor is het niet meteen duidelijk wie kan beslissen om het terrein te evacueren.
Twee personen en een bedrijf schuldig
Het pleidooi van het Openbaar Ministerie leek dus een waar blunderboek tijdens het proces in eerste aanleg voor de rechtbank van Doornik. 14 beklaagden stonden terecht. Voor de meesten van hen had de aanklager wel geen expliciete straf gevraagd. Uiteindelijk werden 2 personen en een bouwbedrijf schuldig bevonden aan onvrijwillige doodslag. Gasnetbeheerder Fluxys werd samen met tien andere beklaagden over de hele lijn vrijgesproken.
Een van de architecten, die verantwoordelijk was voor de bouw van de fabriek van het bedrijf Diamant Boart (nu Husqvarna, red.) en de aanleg van de toegangswegen, had niet mogen toestaan dat er een zware machine was ingezet boven de gasleiding, oordeelde de rechter van de correctionele rechtbank in Doornik. Omdat er al andere werkzaamheden op het terrein waren uitgevoerd en de bodem afgegraven was, had hij moeten beseffen dat de leidingen niet meer zo diep lagen en het dus een te groot risico was om er met een grote graafmachine boven te werken.
Ook aannemer Tramo, die werkzaamheden uitvoerde met de zware graafmachine op het terrein, is gedeeltelijk verantwoordelijk gesteld door de rechter. Tramo had voorzichtiger moeten zijn, aldus de rechter. Het bouwbedrijf is voor een deel van de klachten wel vrijgesproken.
De werfleider van Tramo stond ook terecht in Doornik. De rechter heeft geoordeeld dat hij zich slecht heeft voorbereid op de werken en zijn taak dus niet naar behoren heeft uitgeoefend. In totaal zijn dus twee personen (de architect en de werfleider) en een bouwbedrijf schuldig bevinden.
Fluxys vrijgesproken, parket in beroep
Gasnetwerkbeheerder Fluxys en het bedrijf Diamant Board werden volledig vrijgesproken. Met deze uitspraak ging de rechter lijnrecht in tegen het oordeel van het Openbaar Ministerie, voor wie Fluxys de hoofdbeschuldigde was. Het parket had in totaal 14 beschuldigingen tegen Fluxys. De maatschappij had moeten weten dat er een lek was geslagen en had de druk in die leiding dan ook niet mogen verhogen.
Maar volgens de rechtbank heeft het parket wel aangetoond dat er fouten zijn gebeurd, maar heeft het niet bewezen dat die fouten tot de gasramp hebben geleid. De gasmaatschappij handelde volgens de rechter ook volledig correct toen ze op de dag zelf, voor de ontploffing, door de brandweer op de hoogte werd gebracht over een gaslek. Volgens de rechtbank was het de brandweercommandant van Ath, die ter plaatse was en ook omkwam bij de ontploffing, die verantwoordelijk was voor de veiligheid op de site. Het was niet de taak van Fluxys om te controleren of de veiligheidsmaatregelen op het terrein nageleefd werden.
Het Openbaar Ministerie heeft vlak na het proces beroep aangetekend tegen het vonnis in eerste aanleg en tegen alle 14 beklaagden in het proces.